چرس نامه : بخش دوم

🌱چرس/ سبزك/ حشيش/ ماريجوانا

بنابر تقاضاى مكرر متقاضيان، اينك مرورى به ماده زير نام چرس را كه طى حدود هزار سال مبنى بر تاريخ مكتوب در خطه كه امروز زير نام افغانستان است مورد مباحثه بوده است و در ادبيات مولانا حلال الدين محمد بلخى زير نام " سبزك" يا شده است به بحث. مى گيريم . تاكيد موكد و موضع گيرى مفرط و عقيدتى علاقمندان بيانگر ترويج شايع استعمال اين ماده در افغانستان است.در ادبيات حسن صباح بنام حشيش و حشاشيون كه فداييان الموت دربار  شان را با اين ماده معتاد ميكرد و بعد ايشان را وادار به حملات انتحارى ميكرد نيز ذكر بعمل آمده است؛ مثلاً مشهور ترين اين حملات انتحارى معتادين چرس در عصر سلجوقى ها حمله به نظام الملك را در راه  و فخر رازى را در مسجد بعد از خطبه نام بُرد.  از همين رو واژه اساسيناسيون يا ترور / انتحار   از نام اين ماده  مشتق شده است كه ريشه آن حشاشيون و يا به اصطلاح امروز چرسيان بوده است… كه حشاشيون به اصطلاح غربى آن اساسيناسيون تغيير شكل داده است..

علاقمندان كه بخش اول اين مقاله را نخوانده اند مى توانند در لينك زيرين آنرا پيگيرى نمايند. 

https://jameghor.com/article/چرسنامه/

👈چرس یک ماده روان‌گردان است که از خشک کردن برگ‌ها و گل‌دهی چندین گونه گیاه شاهدانه تولید می‌شود. حاوی چندین کانابینوئید درون زا است که مورد مطالعه ترین آنها ترانس Δ1- تتراهیدروکانابینول (Δ-9-THC) است. اين انحطاط روانى را اشخاص استعمال كننده آن بنام نشه باد مى كنند. گوشه نشينى و افسردگى ناشى از انحطاط اين ماده كه عوارض جانبى معمول  آن است يكى از خصوصيات نشه و ضرب المثل هاى است كه مثلاً چرس شخص را گوشه نشين و چُرتى مى سازد . برخلاف سايرمواد نشه آورتصفيه آن از دوران خون غير ثابت و ناپايدار بوده و حتى هفته ها طول مى كشد تا از خون تصفيه شود و به همين رو در بسيارى از كشور ها الى تصفيه كامل  آن از خون شخص راننده كه چرس را مصرف كرده باشداجازه رانندگى ندارد. 

‏THC جزء فعال چرس است که مسئول خواص روانگردان آن است. همچنین دارای اثرات سمپاتومیمتیک است که با عوارض جانبی قلبی عروقی مرتبط است. کانابینوئیدهای موجود در چرس اثرات خود را با اتصال به دو آخذه کانابینوئید اعمال می کنند: آخذه کانابینوئید 1 (CB1) و آخذه کانابینوئید 2 (CB2). 

‏CB1 و CB2 هر دو متعلق به یک ابرخانواده آخذه ‌های متابوتروپیک همراه با پروتئین G هستند. آخذه ‌های CB1 عمدتاً در نيورون‌های مغز یافت می‌شوند، در حالی که آخذه ‌های CB2 در حجرات معافيتى، حجرات عضلات صاف عروق و مایوسیت‌های قلبی وجود دارند.

تأثیر كشيدن چرس به گونه سگرت  بر سیستم قلبی عروقی در داوطلبان سالم مورد مطالعه قرار گرفته است. مصرف چرس منجر به افزایش ضربان نبض (در نتیجه افزایش تقاضای آكسيجن میوکارد) و تغییرات الکتروکاردیوگرافی مختلف، مانند ناهنجاری‌های موج P، و همچنین ناهنجاری‌های غیراختصاصی ST و T در مدت کوتاهی پس از مصرف مى شده است.

 این اثرات را توسط دارو هاى  بيتابلاكر مى توان نهى كرد .

عوارض قلبی عروقی و بسیاری از عوارض جانبی دیگر باعث شد که جراح عمومی ایالات متحده بیش از چهار دهه پیش هشداری در مورد سمیت قلبی مصرف چرس صادر کند. 

با وجود آن، و با وجود قوانین دولت آمريكا که مصرف چرس را غیرقانونی اعلام می کند، بسیاری از ایالت های ایالات متحده استفاده از چرس را برای مقاصد تفریحی قانونی کرده اند. تا اوایل سال 2021، 16 ایالت و ناحیه کلمبیا این دارو را برای چنین اهداف تفریحی ( نه طبى ) قانونی کردند و 36 ایالت به اضافه منطقه کلمبیا استفاده از چرس طبى را قانونی کردند. 

هرچند مضرات چرس از نظر طبابت مبنى بر شواهد خيلى زياد است كه هيچ نوع فايده اى را شامل نمي شود ولى این مقاله  بر روی اثرات گزارش شده قلبی عروقی مختلف مصرف چرس  تمرکز دارد.

 لازم به ذکر است که تحقيقات طبى  فعلی بر اساس ارتباط زمانی بین مصرف چرس و افزایش حوادث قلبی عروقی است و مصونيت چرس از نظر طبابت مبنى بر شواهد علمى  در مطالعات کنترل شده موثق تا  حال  ارزیابی نشده است.

بى نظمى هاى قلبى : 

١- آریتمی های دهلیزی قلبى:

 آریتمی های دهلیزی مختلفی به دنبال مصرف چوس گزارش شده است. هر دو تاکی کاردی و برادی کاردی سینوسی پس از مصرف این ماده گزارش شده است. بیماران اغلب نسبتاً جوان، بدون عوامل خطر شناخته شده بودند، و آریتمی های دهلیزی به طور موقت با مصرف چرس مرتبط بوده است. شایع ترین آریتمی دهلیزی گزارش شده فبريليشن دهليزى بوده که در 26فيصد موارد منتشر شده گزارش شده است.

٢- آریتمی های بطينى: 

 آریتمی های بطينى، مانند ضربان زودرس بطينى ( PVC)  و تاکی کاردی بطينى، گزارش شده است که در افراد به دنبال مصرف چرس رخ می دهد. نویسندگان یک مورد سنکوپ را پس از چرس گزارش کردند که با تاکی کاردی بطينى تنبيه شده در طول مطالعه الکتروفیزیولوژی و نبود جریان مجدد خون  ( در رگهاى قلبى) در طی آنجيوگرافى عروق كرونر توام بوده است.پس از اینکه بیمار مصرف چرس را متوقف کرد، جریان مجدد احيا شد و تاکی کاردی بطينى دیگر قابل تنبيه نبود. 

ابوک و همکارانش میزان مرگ و میر منتسب به سیستم قلبی عروقی را در ایالاتی که چرس را قانونی کرده بودند مورد مطالعه قرار دادند. آنها میزان مرگ و میر را قبل و بعد از قانونی کردن چرس مقایسه کردند. 

افزایش قابل توجهی در میزان مرگ و میر پس از قانونی شدن چرس وجود داشت که در مردان بارزتر بود. مشخص نیست که آیا این مشاهدات ثانویه به آریتمی های بطينى، بیماری عروق کرونر یا علل دیگرمرتبط بوده است يا خير. گزارش های دیگر مرگ ناگهانی قلبی را به دنبال مصرف چرس و همچنین مصرف کانابینوئیدهای مصنوعی توصیف کردند.

حملات قلبى 

 استنشاق چرس علاوه بر ایجاد رادیکال‌های فعال اكسبجن، اختلال عملکرد اندوتلیال و تأثیر بر پلاتليت‌های انسان، باعث افزایش نیاز به اكسيجن میوکارد می‌شود. بیشتر گزارش‌ها به شدت افزایش بروز سندرم‌های کرونری حاد را به دنبال مصرف چرس نشان می‌دهند. بیماران معمولاً جوان‌تر هستند و هیچ فاکتور خطر مهم دیگری برای ایجاد حملات قلبى ندارند. آنجيوگرافى در حین ارائه MI با ارتفاع قطعه ST، ترومبوز کرونر را در شریان‌های کرونر طبیعی یا در محل‌هایی در شریان‌های آترواسکلروتیک خفیف نشان داد. برخی از موارد دارای عروق کرونر اپی کاردیال طبیعی و بدون جریان مجدد عروق کرونر بودند. کلرادو یکی از ایالت های نخستين بود که مصرف چرس را قانونی کرد. بررسی سوابق بخش عاجل در کلرادو افزایش حوادث قلبی عروقی را به دنبال قانونی شدن استفاده تفریحی چرس نشان مى دهد. در گزارشی از فرانسه، افزایش بیمارانی که به دنبال مصرف چرس به بخش عاجل مراجعه کردند، مشاهده شده است. در مقایسه با افراد غیر مصرف کننده که با عوارض قلبی عروقی مشابهی مواجه شدند، 25 درصد افزایش مرگ و میر در افرادی که مصرف کننده چرس بودند مشاهده شده است. 

افزایش مصرف چرس در ایالات متحده و در واقع در بسیاری از کشورهای دیگر در سراسر جهان، و ظهور گیاهان قوی تر چرس و کانابینوئیدهای مصنوعی به وضوح این مشکل را تشدید می کند. 

مطالعه ای با استفاده از سوابق شفاخانه اى از نمونه ملی بستری در ایالات متحده نشان داد که تعداد مصرف کنندگان چرس که با حوادث حاد قلبی عروقی بستری شده بودند، افزایش یافته است. با این حال، با وجوديكه اكثر گزارش ها در مورد چرس متفق القول است، اما بعضى از  گزارش ها رابطه ای بین مصرف چرس و حوادث قلبی عروقی را نشان نمی دهند. یک پیگیری طولانی مدت از مطالعه CARDIA، مصرف کنندگان  چرس را به مدت 25 سال دنبال کرد. نه استفاده اخیر و نه مصرف تجمعی چرس در طول زندگی با افزایش بروز حوادث قلبی عروقی مرتبط نبود. اما اين تحقيقات چون تحقيقات مشاهدوى است نه مداخلوى مضرات را نمى توانند رد و يا صد فيصد قبول كنند براى تثبيت علمى تر مسئله ايجاب مى نمايد كه بايد تحقيقات مداخلوى تو روى دست گرفته شود.

رویدادهای عصبی مصرف چرس

 اين ماده ممكن است منجر به اختلال عملکرد شناختی، مشکلات ارفتارى و اختلالات توجه حافظه شود. علاوه بر این، گزارش هایی از سکته های مغزی ایسکمیک و به ندرت سکته های هيموراجيك گزارش شده است. 

حملات ایسکمیک گذرا نیز گزارش شده است. مکانیسم چنین حوادثی به خوبی مشخص نشده است، اما احتمالاً شبیه به رویدادهای ایسکمیک قلبی است. داده‌های سیستم نظارت بر عوامل خطر رفتاری نشان می‌دهد که استفاده از چرس برای مقاصد درمانی و تفریحی منجر به افزایش بروز سکته مغزی در بزرگسالان جوان با مصرف اخیر می‌شود.

 احتمال وقوع سکته مغزی در افرادی که به طور مکرر از اين ماده استفاده می‌کردند در مقایسه با افرادی که فقط گهگاهی از این ماده استفاده می‌کردند بيشتر درين تحقيق افزایش را نشان مى دهد. 

👈 اما خطا در كجاست؟ چرا مضرات را با فوايد  به اشتباه و حتى به غلط مى گيريم، بيايد يك زاغ را چهل زاغ نسازيم…. 

اگر كسى گفت داروى استحصال شده طبى به شكل روغن تا حدودى مفيد است بدين معنى نيست كه سگرتى چرس و يا چلم چرس را به حدى استعمال كنيم كه شش و دماغ مان را فلج بسازيم و بگوييم چرس مفيد است …. 

در افغانستان خطرناكترين پديده ، پديده هوادارى برخواسته از نادانى مسئله است كه به اقرب احتمال به عنعنه و باور هاى خيلى شديد و افراطى مبدل مى شود..

… اما روغن کانابیدیول 

 روغن کانابیدیول (CBD) محصولی است که از گیاه شاهدانه ساتیوا مشتق شده است. CBD یکی دیگر از اجزای پروسس شده طبى چرس است، اما فاقد اثر روانگردان THC ميباشد!!!

اثر مطلوبی به عنوان مسکن، ضد التهاب و تسکین اضطراب دارد. هیچ عارضه جانبی قلبی در طول استفاده از روغن‌های CBD مشاهده نشده است، و گزارش‌هایی وجود دارد که ممکن است فشار خون ناشی از استراحت و استرس را کاهش دهد. اما هيچكدام اين گزارش ها ، تحقيق موثق نيستند و جاى تحقيقات مداخلوى را گرفته نميتوانند. حالا اين به اين معنى نيست كه چرس مفيد است… داكتر كه منحيث ماده مفيد الى تاريخ حال چرس غير پروسس شده طبى و روغنى آن را منحيث ماده مفيد معرفى مى كند به احمتال اقرب از روند ها و روبكرد هاى علمى بى خبر است. 

اگر يك شخص براى بيمار سرطانى منحيث آخرين رويكرد، در حاليكه همه رويكرد هاى موثق و متعارف طبى جهت تسكين درد ناكام شده است، آنرااستعمال مى كند بدين معنى نيست كه چرس جزو خط اول تداوى تسكينى و مفيد است و يا اين به معنى مشروعيت بخشيدن ماده بنام چرس است. 

ادامه دارد…

تاليف و ترجمه: دكتور نبيل پاكطين

ماخذ: 

1- UpToDate 2022.

2-Rezkalla  S,  Kloner RA.  Cardiovascular effects  of marijuana.  Trends Cardiovasc Med. 2019;29:403–407.  

3-Kariyanna  PT, Wengrofsky  P, Jayarangaiah A, et al. Marijuana and cardiac arrhythmias: a scoping study. Int J Clin Res  Trials. 2019;4:132.  

4-Adegbala  O,  Adejumo AC,  Olakanmi O,  et al.  Relation of cannabis use and atrial fibrillation among patients hospitalized for heart failure. Am J Cardiol. 2018;122:129–134.   

5- Rezkalla  S, Stankowski R, Kloner RA. Cardiovascular effects of marijuana. J Cardiovasc Pharmacol Ther. 2016;21:452–455.  

6- Abouk  R, Adams  S. Examining the relationship between medical cannabis laws and cardiovascular deaths in the US. Int J Drug Policy. 2018;53:1–7.  

7- Drummer  OH, Gerostamoulos D, Woodford  NW. Cannabis as a cause of death: a review. Forensic Sci Int. 2019;298:298–306.  

8- Roberts  BA.  Legalized cannabis in Colorado emergency departments:  a cautionary review of negative health and safety effects. West J Emerg Med. 2019;20:557‐572.  

9-Reis  JP, Auer  R, Bancks MP, et al. Cumulative lifetime marijuana use and incident cardiovascular disease in middle age:  the Coronary  Artery Risk Development in Young  Adults (CARDIA) study. Am J Public Health. 2017;107:601‐606.  

10-  Parekh T, Pemmasani S, Desai R. Marijuana use among young adults (18–44 Years of age) and risk of stroke: a behavioral risk factor surveillance system survey analysis. Stroke. 2020;51:308–310.  

11- Sultan  SR, O’Sullivan SE, England TJ. The effects of acute and sustained cannabidiol dosing for seven days on the haemodynamics in healthy men: a randomised controlled trial. Br J Clin Pharmacol. 2020;86:1125‐1138.